Trong cuộc sống, chúng ta thường được nghe rất nhiều về lực. Lực mạnh, lực yếu, lực cân bằng, lực nâng, lực kéo. Chắc hẳn những cụm từ này đã rất quen với chúng ta. Nhưng có thể chúng ta lại chưa hiểu rõ về lực là gì? Hai lực cân bằng là như thế nào? Trong chương trình sách giáo khoa vật lý lớp 6, các em đã được tiếp cận và học về chủ đề này. Bài viết ngày hôm nay, chúng tôi sẽ đem đến những kiến thức, những điều cần biết, ứng dụng về điều này nhé!
Lực là gì?
Trước khi đến với các loại lực, chúng ta cần hiểu về khái niệm Lực là gì. Lực được giải thích vô cùng đơn giản và dễ hiểu. Khi vật này kéo, hoặc đẩy vật kia thì ta nói vật này tác dụng lực lên vật kia. Tác dụng đẩy hay kéo của vật này lên một vật khác được gọi là lực. Chúng ta có thể hiểu đơn giản khi chúng ta kéo hay đẩy một vật, chính là ta tác dụng lực lên vật đó. Có rất nhiều ứng dụng về lực trong cuộc sống. Và hầu hết mọi hoạt động đều có sự xuất hiện của lực. Khi các em đã hiểu về lực, thì các em có thể tự phân tích được các lực xuất hiện.
Xác định lực
Mỗi lực tác dụng đều được xác định bởi phương, chiều, độ lớn (hay còn gọi là cường độ của lực). Phương, chiều là những điều các em đã được tìm hiểu trong Toán học. Phương có thể là phương nằm ngang, phương thẳng đứng, phương xiên. Chiều thì có thể từ dưới lên trên, từ trên xuống dưới, từ trái sang phải hay phải sang trái. Tuy nhiên, đối với các em lớp 6 thì phương của lực thường sẽ được tiếp cận là phương nằm ngang, và phương thẳng đứng. Hai lực cân bằng cũng được xác định bởi những điều này.
Khi các em được yêu cầu về xác định lực, các em cần phải xác định được phương chiều, độ lớn của lực. Đây cũng chính là những yêu cầu các em phải thực hiện trong các bài tập trên lớp. Khi có bài tập yêu cầu về xác định hai lực cân bằng, các em sẽ phải xác định phương chiều độ lớn của cặp lực này. chúng ta sẽ tìm hiểu thêm hai lực cân bằng là gì để hiểu thêm về điều này nhé!
>> Tham khảo thêm Đơn vị đo khối lượng
Kết quả tác dụng của lực
Hai lực cân bằng là gì?
Như chúng ta đã biết ở trên, lực xuất hiện khi vật này tác dụng kéo hoặc đẩy lên vật khác. Hai lực cân bằng là hai lực cùng tác dụng lên một vật, có độ lớn bằng nhau. Phương của hai lực này giống nhau, có thể là cùng nằm ngang hoặc thẳng đứng. Chiều của hai lực cân bằng trái ngược nhau. Chúng ta có thể hiểu rằng, khi hai lực cân bằng tác dụng lên một vật thì vật đó sẽ không di chuyển. Có rất nhiều những ứng dụng trong thực tế thể hiện được hai lực này.
Ví dụ về lực cân bằng
Một ví dụ vô cùng dễ hiểu chúng ta thường thấy đó chính là hai đội thi kéo co cùng nhau. Hai đội cùng nhau tác dụng lực kéo lên chiếc dây. Nếu điểm giữa của chiếc dây không di chuyển, giữ nguyên tại điểm đánh dấu. Thì đây chính là khi hai lực đang tác dụng lên dây một lực kéo như nhau. Ta nói lực kéo của hai đội là hai lực cân bằng.
Trong thực tế, mọi vật đều chịu một lực hút từ trái đất hay còn gọi là trọng lực. Chính vì vậy, ngay cả khi một vật đứng yên, ví dụ như quyển sách đặt trên mặt bàn. Thì quyển sách này cũng đang chịu hai lực cân bằng đó là trọng lực và lực nâng từ mặt bàn. Ngay cả con người chúng ta cũng chịu lực hút từ trái đất. Đây sẽ là điều các em được biết trong chương trình vật lý lớp 6.
Các nhận biết một vật có lực tác dụng
Một trong những dấu hiệu rõ nhất thể hiện vật đang được tác dụng lực chính là khi vật biến dạng. Ngoài ra, nếu vật bị thay đổi về chuyển động thì cũng có nghĩa là vật đang được tác dụng lực. Một vật có thể chịu tác dụng của nhiều lực khác nhau. Khi đó, chúng ta cần phải xác định được phương chiều, độ lớn của từng lực. Sau đó, chúng ta có thể nhận biết được lực nào là lực kéo, lực đẩy, lực hút hay là hai lực cân bằng.
Chúng ta có thể ví dụ về một trái bóng đang đứng yên trên sân. Khi có một cầu thủ đá vào trái bóng, trái bóng di chuyển. Thì đây chính là trái bóng đang bị tác dụng một lực đẩy dẫn đến thay đổi chuyển động. Hoặc đơn giản hơn, khi các đầu bếp làm bánh. Bột mì được nhào nặn. Cục bột mì bị ấn biến dạng thay đổi so với lúc đầu. Thì có nghĩa là các đầu bếp đang tác dụng một lực ấn làm cho cục bột bị biến dạng. Khi có một vật nào nó đứng yên, không chuyển động, thì đây chính là vật chịu tác dụng của các lực hoặc hai lực cân bằng.
Xác định phương và chiều của lực
Để có thể xác định phương và chiều của lực, chúng ta cần phải dựa vào những kết quả tác dụng của lực lên vật. Khi chịu tác dụng của lực, vật bị tác động biến dạng theo phương, chiều nào. Thì đó sẽ là phương chiều của lực tác dụng lên vật đó. Khi chịu tác dụng của lực, vật đang chuyển động bị thay đổi chuyển động bất kỳ (nhanh dần hay chậm dần hay thay đổi hướng). Tùy vào từng trường hợp cụ thể, chúng ta xác định phương chiều của lực tác dụng.
Hai lực cân bằng sẽ có phương giống nhau, chiều ngược nhau và cùng độ lớn. Vì vậy, khi xác định được một lực trong cặp lực này thì ta có thể suy ra đặc điểm của lực còn lại. Tuy nhiên, trong cách trường hợp, chúng ta vẫn phải xem xét kết quả tác dụng lực kỹ lưỡng mới có thể khẳng định điều này. Vì một vật có thể chịu tác động của nhiều hơn 2 lực tác dụng lên nó.
Cách xác định hai lực cân bằng
Để xác định hai lực cân bằng, chúng ta phải xác định được đủ 4 yếu tố sau đây:
- Hai lực phải cùng tác dụng lên cùng một vật.
- Phương của hai lực phải nằm trên cùng một đường thẳng. Hay ta còn nói là hai lực có cùng phương với nhau.
- Chiều của hai lực phải ngược chiều nhau.
- Độ lớn của hai lực là bằng nhau.
Nếu thiếu trong 4 điều kiện trên thì hai lực được xác định không phải hai lực cân bằng. Có nhiều trường hợp không phải là hai lực cân bằng dù hai lực cùng tác dụng lên 1 vật. Khi vật này tác dụng lên vật kia một lực, thì ở vật kia cũng tác dụng ngược lại một lực. Tuy nhiên, độ lớn hay phương chiều của các lực này đều không đảm bảo. Chính vì vậy, đây không phải là hai lực cân bằng chúng ta cần xác định.
Ví dụ về lực cân bằng trong thực tế
Một số trường hợp khác, không phải cứ hai vật chạm vào nhau mới là tác dụng lực lên nhau. Có một số trường hợp trong thực tế, hai vật không cần chạm vào nhau nhưng vẫn có thể tác dụng lực. Ví dụ như lực hút của nam châm tác dụng lên thanh sắt. Dù thanh sắt không chạm thì nam châm vẫn đang tác dụng 1 lực hút lên thanh sắt.
Hai lực cân bằng dễ hiểu nhất chính là khi chúng ta đặt một vật như cái cốc, quyển sách trên mặt bàn. Cốc không di chuyển thì lúc này hai lực đang tác dụng lên chiếc cốc là hai lực cân bằng. Quyển sách cũng là một ví dụ như vậy. Đây là ví dụ dễ hiểu nhất dành cho các em.
Có thể nói, hai lực cân bằng là hai lực cần phải xác định trên nhiều điều kiện khác nhau. Bài viết của chúng tôi đã đem đến cho các em những kiến thức về lực và hai lực cân bằng. Hy vọng rằng bài viết của chúng tôi có thể giúp ích cho các em trong việc học tập. Những bài tập xác định lực các em sẽ gặp rất nhiều trong vật lý 6. Các em hãy học thuộc cách xác định để làm bài tập dễ dàng hơn nhé!
>>> Xem thêm các bài viết cùng chủ đề
- Lực kế phép đo lực trọng lượng và khối lượng – Vật lý 6
- Vật lý 6: Tìm hiểu về kết quả tác dụng của lực?
- Tác dụng của đòn bẩy là gì? Giải đáp những điều cần biết Vật lý 6
Giải pháp toàn diện giúp con đạt điểm 9-10 dễ dàng cùng Toppy
Với mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm, Toppy chú trọng việc xây dựng cho học sinh một lộ trình học tập cá nhân, giúp học sinh nắm vững căn bản và tiếp cận kiến thức nâng cao nhờ hệ thống nhắc học, thư viện bài tập và đề thi chuẩn khung năng lực từ 9 lên 10.
Kho học liệu khổng lồ
Kho video bài giảng, nội dung minh hoạ sinh động, dễ hiểu, gắn kết học sinh vào hoạt động tự học. Thư viên bài tập, đề thi phong phú, bài tập tự luyện phân cấp nhiều trình độ.Tự luyện – tự chữa bài giúp tăng hiệu quả và rút ngắn thời gian học. Kết hợp phòng thi ảo (Mock Test) có giám thị thật để chuẩn bị sẵn sàng và tháo gỡ nỗi lo về bài thi IELTS.
Nền tảng học tập thông minh, không giới hạn, cam kết hiệu quả
Chỉ cần điện thoại hoặc máy tính/laptop là bạn có thể học bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. 100% học viên trải nghiệm tự học cùng TOPPY đều đạt kết quả như mong muốn. Các kỹ năng cần tập trung đều được cải thiện đạt hiệu quả cao. Học lại miễn phí tới khi đạt!
Tự động thiết lập lộ trình học tập tối ưu nhất
Lộ trình học tập cá nhân hóa cho mỗi học viên dựa trên bài kiểm tra đầu vào, hành vi học tập, kết quả luyện tập (tốc độ, điểm số) trên từng đơn vị kiến thức; từ đó tập trung vào các kỹ năng còn yếu và những phần kiến thức học viên chưa nắm vững.
Trợ lý ảo và Cố vấn học tập Online đồng hành hỗ trợ xuyên suốt quá trình học tập
Kết hợp với ứng dụng AI nhắc học, đánh giá học tập thông minh, chi tiết và đội ngũ hỗ trợ thắc mắc 24/7, giúp kèm cặp và động viên học sinh trong suốt quá trình học, tạo sự yên tâm giao phó cho phụ huynh.
