Một trong những yêu cầu để văn bản có sức thuyết phục với người đọc là văn bản đó phải có bố cục rõ ràng. Tuy nhiên, để viết được một đoạn văn hoàn chỉnh thì yếu tố liên kết đoạn, liên kết câu và mạch lạc trong văn bản là điều kiện đủ để đoạn văn hoàn chỉnh nhất. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về mạch lạc trong văn bản để áp dụng vào viết bài văn một cách logic và có sức thuyết phục.
Liên kết trong văn bản là gì?
Liên kết trong văn bản là việc sử dụng các phương tiện liên kết như từ, ngữ nghĩa, câu để nối kết các câu, các phần, các đoạn… trong văn bản lại với nhau.
Các phương tiện liên kết gồm có 3 loại sau:
- Phép lặp: sử dụng các từ ngữ lặp lại nhiều lần để liên kết câu.
- Phép nối: Sử dụng các từ có quan hệ nối câu như các cụm từ tóm lại, bởi vì, nhưng…
- Phép thế: Sử dụng những từ có chung ý nghĩa để tránh lỗi lặp từ quá nhiều lần.
Nói đơn giản thì một đoạn văn thường có phần mở bài, thân bài, kết bài tuy nhiên để người đọc hiểu được nghĩa của toàn bộ đoạn văn thì các phép liên kết trong văn bản là điều kiện cần đoạn văn hoàn chỉnh nhất.
Xem thêm >>> Liên kết đoạn trong văn bản
Mạch lạc trong văn bản là gì?
Mạch lạc trong văn bản là các câu, các ý, các phần, các đoạn trong văn bản đều phải hướng về một sự thống nhất, một ý hay một chủ đề nào đó. Hay nói một cách đơn giản thì mạch lạc là sợi dây vô hình gắn kết các phần, các ý, các đoạn trong văn bản.
Ví dụ: Cấu tạo một chiếc điện thoại thông minh thì bố cục là các phần như màn hình, camera, bàn phím, thẻ nhớ… còn mạch lạc là các vi mạch giúp các bộ phận trên điện thoại hoạt động được.
Những điều kiện để văn bản có tính mạch lạc
- Các phần, các câu, các đoạn trong văn bản đều nói hoặc mô tả về một đề tài cụ thể, xuyên suốt trong đoạn văn bản đó.
- Các đoạn, các câu, các ý phải được trình bày tiếp nối nhau theo một trình tự rõ ràng, hợp lý, logic, trước sau hô ứng nhau làm cho chủ đề liền mạch và gây hứng thú cho người đọc, người nghe.
- Các trình tự này có thể là trình tự thời gian, không gian, diễn biến tâm lý hay các môi quan hệ tương đồng, tương phản, quan hệ nhân quả…
Giải bài tập về mạch lạc trong văn bản SGK ngữ văn 7
Bài 1 – Trang 32 sgk ngữ văn 7 tập 1
Đề bài: Hãy tìm hiểu tính mạch lạc của: Văn bản Mẹ tôi. (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi)
— Đáp án —
Tất cả các phần, các câu, các đoạn, các chi tiết trong văn bản này đều hướng về một chủ đề duy nhất là hình ảnh người mẹ. Một người mẹ đã hy sinh tất cả vì con mình và nó có ý nghĩa thiêng liêng vô cùng to lớn, cao cả trong cuộc đời mỗi chúng ta.
Trình tự sắp xếp trong đoạn văn trên là quan hệ nguyên nhân – kết quả.
Bài 2 – Trang 32 sgk ngữ văn 7 tập 1
Hãy tìm tính mạch lạc trong đoạn thơ ” Lão nông và các con” – (La Phông-ten, Ngụ ngôn chọn lọc, Tú Mỡ dịch)
Hãy lao động cần cù gắng sức,
Ấy chân lưng sung túc nhất đời.
………..
Trước khi từ giã trần gian
Lấy câu “lao động là vàng” dạy con.
— Đáp án —
Tất cả các câu, các đoạn đều hướng đến chủ đề “lao động là vàng”, lao động sẽ tạo ra của cải, vật chất.
Mối quan hệ trình tự trong đoạn thơ trên là quan hệ nhân quả. Vì trước khi ông bố qua đời đã dặn kĩ các con là dưới đất có vàng, và hãy lao động bằng sức mình để tạo ra của cải, vật chất.
Bài tập 3: “Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng – những màu vàng rất khác nhau. …. Tất cả đượm một màu trù phú, đầm ấm lạ lùng. Không có cảm giác héo tàn, hanh hao lúc sắp bước vào mùa đông.
— Đáp án —
Vẽ lên một bức tranh quan cảnh ngày mùa rất là trù phú, đầm ấm, tươi sáng và tất cả các chi tiết trong đoạn trích đều hướng về quang cảnh ngày mùa tươi sáng.
Quan hệ trình tự trong đoạn văn trên là theo trình tự không gian, từ cao xuống thấp, từ gần đến xa.
Vừa rồi, Thư viện khoa học đã trình bày rất cụ thể những khái niệm, cho biết điều kiện về tính mạch lạc trong văn bản và ví dụ của nó để giúp các bạn nắm thật chắc về chủ đề kiến thức này. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết và chúc các bạn học tốt.