Cán cân thương mại đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với bất kỳ quốc gia nào. Để độc giả có thể hiểu rõ hơn về Cán cân thương mại là gì? Công thức tính cán cân thương mại như thế nào, hãy tham khảo bài viết sau đây để có câu trả lời.

Cán cân thương mại là gì?

Cán cân thương mại (tiếng Anh Balance of Trade – BOT) là một bộ phận trong tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán quốc tế, nó thể hiện sự chênh lệch giữa giá trị hàng hóa xuất khẩu của một quốc gia và giá trị hàng hóa nhập khẩu của một quốc gia trong một thời kỳ nhất định.

Đối với các nhà nghiên cứu hay các chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế tài chính, thương mại thì đây là thuật ngữ quen thuộc và dễ hình dung. Tuy nhiên đối với các bạn chỉ mới bắt đầu tiếp cận với những kiến thức chuyên ngành thì để định nghĩa cán cân thương mại là gì? cần có thời gian nhất định.

Theo nội dung của Bách khoa toàn thư mở Wikipedia đưa ra khái niệm “cán cân thương mại là một mục trong tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán quốc tế. Cán cân thương mại ghi lại những thay đổi trong xuất khẩu và nhập khẩu của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (quý hoặc năm) cũng như mức chênh lệch giữa chúng (xuất khẩu trừ đi nhập khẩu). Khi mức chênh lệch là lớn hơn 0, thì cán cân thương mại có thặng dư. Ngược lại, khi mức chênh lệch nhỏ hơn 0, thì cán cân thương mại có thâm hụt. Khi mức chênh lệch đúng bằng 0, cán cân thương mại ở trạng thái cân bằng.

Cán cân thương mại còn được gọi là xuất khẩu ròng hoặc thặng dư thương mại. Khi cán cân thương mại có thặng dư, xuất khẩu ròng/thặng dư thương mại mang giá trị dương. Khi cán cân thương mại có thâm hụt, xuất khẩu ròng/thặng dư thương mại mang giá trị âm. Lúc này còn có thể gọi là thâm hụt thương mại. Tuy nhiên, cần lưu ý là các khái niệm xuất khẩu, nhập khẩu, xuất khẩu ròng, thặng dư/thâm hụt thương mại trong lý luận thương mại quốc tế rộng hơn các trong cách xây dựng bảng biểu cán cân thanh toán quốc tế bởi lẽ chúng bao gồm cả hàng hóa lẫn dịch vụ”.

Theo quy định Nghị định số 164/1999/NĐ-CP đã được Chính phủ ban hành thì cán cân thương mại của Việt Nam đã được quy định là bảng tổng hợp toàn bộ những chỉ tiêu về các giao dịch kinh tế phát sinh giữa Người không cư trú và người cư trú trong một khoảng thời điểm nhất định. Hiểu một cách đơn giản cán cân thương mại chính là khoản chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu với giá trị nhập khẩu, khi giá trị nhập khẩu lớn hơn giá trị xuất khẩu thì có thể nói đó chính là sự thâm hụt của cán cân thương mại.

Cán cân thương mại là thành phần lớn nhất của cán cân thanh toán (BOP) của một quốc gia. Đôi khi cán cân thương mại giữa hàng hóa của một quốc gia và cán cân thương mại giữa các dịch vụ của quốc gia đó được phân biệt thành hai số liệu riêng biệt. Cán cân thương mại còn được gọi là cán cân hữu hình, cán cân thương mại quốc tế hoặc xuất khẩu ròng.

Công thức tính cán cân thương mại

Sau khi giải đáp Cán cân thương mại là gì? Công thức tính cán cân thương mại ra sao cũng được quan tâm. Hiện nay công thức tính cán cân thương mại như sau:

Cán cân thương mại = Tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu – Tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu

Trong đó tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu là tổng giá trị của hàng hóa có nơi gửi hàng (gốc) ở Việt Nam và có nơi nhận hàng (đích) ở nước ngoài. Tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu là tổng giá trị hàng hoá được đưa vào lãnh thổ quốc gia từ nước ngoài hoặc từ khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ quốc gia theo quy định của pháp luật.

Mỗi một quốc gia sau khi kết thúc một năm mà có số lượng hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu nhiều hơn so với nhập khẩu thì tổng giá trị sau khi trừ đi ra kết quả của cán cân thương mại dương, . thặng dư thương mại. Còn đối với hành hóa nhập khẩu nhiều hơn hàng hóa xuất khẩu về mặt giá trị, cán cân thương mại âm sẽ dẫn đến thâm hụt thương mại. Trong trường hợp quốc gia có cán cân thương mại âm, thâm hụt thương mại lớn cần vay tiền để thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ của mình. Trong khi đó, một quốc gia có thặng dư thương mại lớn sẽ có tiền cho các quốc gia thâm hụt vay.

Vai trò của cán cân thương mại

Đối với bất cứ một quốc gia nào, thì việc xuất nhập khẩu luôn là vấn đề được quan tâm bởi vai trò quan trọng của nó đối với sự phát triển kinh tế-xã hội. Các quốc gia hết sức quan tâm cán cân thương mại là gì vì cán cân thương mại có sức ảnh hưởng tới sản lượng trong nước (xuất khẩu ròng là thành tố của GDP), ảnh hưởng đến việc làm và cán cân đối ngoại.

Có thể thấy trước hết cán cân thương mại thể hiện sự cung cầu tiền tệ của một đất nước, sự thay đổi hối đoái của đồng nội tệ trên đồng ngoại tệ. Cán cân thương mại thể hiện tương quan với sự ổn định kinh tế và chính trị của một quốc gia vì nó phản ánh lượng đầu tư nước ngoài vào quốc gia đó.

Bên cạnh đó cán cân thương mại là nguồn thu chính của một địa phương, một đất nước và nó phần nào thúc đẩy được sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Ngoài ra cán cân thương mại phần nào thể hiện được cung cầu tiền tệ của một quốc gia, thể hiện được sự thay đổi hối đoái của đồng nội tệ trên đồng ngoại tệ.

Không chỉ vậy cán cân thương mại còn là thể hiện mức đầu tư, thu nhập và tiết kiệm của một quốc gia trên cán cân thanh toán quốc tế. Nếu như khi cán cân thương mại có thâm thụt thì có nghĩa là quốc gia đó đã chi nhiều hơn là thu, tiết kiệm cũng như ít hơn đầu tư. Cũng nhờ đó mà có thể đưa ra được những chính sách để có thể cải thiện tốt hơn và nhằm đảm bảo nền kinh tế phát triển ổn định, lâu dài.

Trên đây là những giải đáp của chúng tôi về vấn đề Cán cân thương mại là gì? Công thức tính cán cân thương mại đến bạn đọc. Mong rằng những thông tin sẽ giúp ích cho độc giả quan tâm tìm hiểu.